ŚWIERKI – KAMIENIOŁOM TRACHYANDEZYTÓW
mgr Piotr Gut
Można znaleźć: chalcedon (jaspis), kwarc, kalcyt, baryt, piryt, hematyt.
Świerki to niewielka wioska położona przy szosie z Nowej Rudy do Wałbrzycha, ok. 11 kilometrów na NW od Nowej Rudy. Kamieniołom położony jest w południowej części wsi, na NE zboczu góry Czarna Kopa w obrębie widocznego z daleka pasa wzgórz.
Dojazd z Wałbrzycha (lub Kłodzka) autobusem PKS (przystanek w miejscowości) lub PKP (dojście od stacji PKP Świerki ponad 1.5 kilometra).
Eksploatowane w łomie skały należą do złożonego kompleksu pochodzenia wulkanicznego, o miąższości przekraczającej 500 m. Kompleks ten powstał w czerwonym spągowcu (perm), w końcowych etapach orogenezy hercyńskiej. Generalnie wyróżnia się w nim dwa cykle wulkaniczne; pierwszy zasadowy i drugi bardziej kwaśny (niekiedy mogą się one zazębiać).
Bazaltowe andezyty i trachyandezyty (odmiany alkaliczne) dawniej zwane „melafirami” należą do cyklu zasadowego. Zalegają one na skałach klastycznych górnego karbonu lub dolnego permu. Wystąpienia tych skał mają charakter pokryw (pokładów) składających się z kilku kolejno nawarstwionych potoków lawowych, lub niekiedy ciał subwulkanicznych typu lakkolitów, sillów, pni.
Centralne części pokładów budują bazalty masywne, a części brzeżne odmiany pęcherzykowate, migdałowcowe i brekcje bazaltowe. Migdały mogą być zbudowane z chalcedonu (jaspisu, agatu), kwarcu, kalcytu, barytu, etc.. Mogą być wypełnione całkowicie lub zakończone geodą krystaliczną. Do utworzenia migdałów dochodzi w pęcherzach pogazowych (wezykulach) w wyniku krystalizacji minerałów z krążących roztworów hydrotermalnych. Poza tym w trachyandezytach i bazaltowych andezytach występują niekiedy żyły mineralne o miąższości do kilkunastu centymetrów zbudowane z kalcytu, chalcedonu (jaspisu), kwarcu, pirytu, hematytu.
W opisywanym łomie odsłaniają się trachyandezyty i popioły z jaspisami. Głównymi składnikami trachyandezytów są plagioklazy, augit, oliwin (zmieniony). Skały te uległy słabemu metamorfizmowi, co poprawiło ich właściwości odpornościowe. Spotyka się tu zarówno odmiany masywne jak i pęcherzykowato – migdałowcowe. Migdały zbudowane są najczęściej z chalcedonu, rzadziej kalcytu i osiągają wielkość do kilku centymetrów średnicy, (dawniej spotykano buły jaspisowe przekraczające 0,5 metra średnicy). Poza tym w łomie bez trudu można znaleźć duże bloki żyłowego jaspisu o różnorodnym zabarwieniu (od szarego poprzez zielonkawe do czerwonego).
W trakcie wnikliwej penetracji, w masywnym trachyandezycie znaleźć można niekiedy żyły kalcytowe z tkwiącymi w nich automorficznymi kryształami kwarcu dochodzącymi do 1 centymetra średnicy.
W kamieniołomie istnieje możliwość znalezienia nowych, ciekawych okazów, gdyż eksploatacja prowadzona jest tu z dużym rozmachem..
Na wstęp na teren zakładu należy uzyskać zgodę z dyrekcji lub od sztygara, z czym nie powinno być problemu.