Skały magmowe

mgr Renata Gut, mgr Piotr Gut

Skały magmowe – powstają w wyniku krystalizacji stopu krzemianowego w głębi ziemi lub na jej powierzchni.
Skały magmowe ze względu na genezę dzielimy na:
• głębinowe (plutoniczne) – powstałe na znacznej głębokości w skorupie ziemskiej (powolny spadek temperatury przy znacznym ciśnieniu), np.: perydotyt, gabro, noryt, dioryt, sjenit, granit, karbonatyt;
• hipabisalne (subwulkaniczne) – powstałe w warunkach pośrednich, np: diabaz, aplit, porfir (ryolit), doleryt;
• wylewne (wulkaniczne) – powstałe w wyniku krzepnięcia lawy na powierzchni ziemi (szybki spadek temperatury przy niskim ciśnieniu), np.: bazalt, melafir, porfir (ryolit), obsydian, andezyt. Klasyfikacja skał magmowych oparta jest na zawartości krzemionki (SiO2) lub składzie mineralnym. Upraszczając tą klasyfikację, skały możemy podzielić na cztery grupy. Skały kwaśne (o zawartości SiO2 powyżej 66%) – poza kwarcem w ich skład wchodzą również skalenie i łyszczyki, rzadziej amfibole i pirokseny. Głębinowe skały kwaśne (granitoidy): granit alkaliczno-skaleniowy, granit, granodioryt, tonalit. Subwulkaniczne skały kwaśne: aplit, mikrogranit, niektóre lamprofiry. Wylewne skały kwaśne (porfiry kwarcowe): ryolit alkaliczno-skaleniowy, ryolit, ryodacyt, dacyt.

Skały obojętne (o zawartości SiO2 53-66%) – składają się głównie ze skaleni, amfiboli, często piroksenów, biotytu i kwarcu. Głębinowe skały obojętne: sjenit, monzonit, dioryt, sjenodioryt. Wylewne skały obojętne (porfiry bezkwarcowe): trachit, latyt, andezyt, trachyandezyt, trachybazalt.

Skały zasadowe (o zawartości SiO2 45-53%) – główne składniki to skalenie, pirokseny, często również amfibole, oliwiny, skaleniowce. Głębinowe skały zasadowe: gabro, noryt,  anortozyt, fojait, sjenit nefelinowy, foidolit. Wylewne skały zasadowe: bazalt, tefryt, bazanit, fonolit, foidyt.

Skały ultrazasadowe (o zawartości SiO2 poniżej 45%) – składają się głównie z oliwinów, piroksenów oraz amfiboli. Najczęściej występują jako głębinowe: perydotyt, piroksenit, hornblendyt, harzburgit, karbonatyt.  Skały magmowe 

Obsydian – szkliwo wulkaniczne skała magmowa  wylewna

 Skały magmowe  – zdjęcia mikroskopowe płytek cienkich w świetle przechodzącym spolaryzowanym (nikole skrzyżowane)

Anortozyt Na zdjęciu: plagioklazy (zdeformowane lamele bliźniacze).    
Kontakt anortozytu z norytem
Na zdjeciu: plagioklazy

  Więcej zdjęć skał magmowych w Wirtualnym Muzeum Geologicznym>>>